تنگی مری سفت شدن یا باریک شدن غیر طبیعی مری است. مری یک لوله عضلانی است که گلو را به معده متصل می کند با بافت مخاطی خاصی پوشانده شده است که غذا را هنگام عبور روان می کند. اگر پوشش مری به طور مکرر ملتهب شود، ممکن است زخم ایجاد شود که می تواند باعث باریک شدن (سفت) لوله شود و عبور غذا از آن ممکن است دشوار باشد. همچنین ممکن است نهفته شود یا گیر کند و باعث درد قفسه سینه و شکم شود. بیشتر موارد تنگی مری به دلیل بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) ایجاد می شود.
در افراد مبتلا به GERD، اسفنکتری که برای جلوگیری از برگشت محتویات معده به مری بسته می شود، به درستی این اتفاق نمی افتد. قرار گرفتن مکرر در معرض اسید معده می تواند باعث ایجاد زخم در پوشش مری شود. این بیماری به ندرت ناشی از شرایطی است که در آن تارها یا حلقه‌ها (لایه های نازک بافت اضافی) در مری ایجاد می‌شوند، مانند: سرطان مری، زخم هایی که پس از پرتودرمانی ایجاد می‌شوند، یا اختلال در حرکت مری (اختلال حرکتی) می باشد. GERD شایع ترین علت تنگی مری است، اما سرطان و سایر مسائل نیز می توانند باعث آن شوند.
تنگی مری چیست؟
تنگی مری یک وضعیت پزشکی است که ناشی از تنگ شدن یا بسته شدن مری (اسوفاگوس)، لوله‌ای که غذا و مایعات از دهان به معده منتقل می‌شوند، است. تنگی مری می‌تواند موجب مشکلات در قسمت پایین گردن، سرویکس، برونده هواپیشه، سینه، و… شود. علائم تنگی مری ممکن است شامل درد یا احساس گیر کردن غذا در حین قورت دادن، سختی یا درد در قسمت گردن، استفراغ یا سوزش معده باشد.
تنگی مری می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند تورم و التهاب، ترشح اسید معده به داخل مری، التهاب روده بزرگ، ترسیب کلرید مونومتیلامین ابدومینال، ناراحتی دشنام گوشته‌ای میان فقاربرفیزیکی، عدم ریلکسی و استرس واریکوز و نبود پاکت کریلر و عدم مهار‌کننده وجود بلامسموی باشد. درمان بسته به علت اولیه تنگی مری است که ممکن است شامل داروها، تغییرات در روش تغذیه و تمارین استراحتی است.
علت تنگی مری
شرایط یا درمان هایی که باعث التهاب یا اسکار در مری می‌شوند می توانند منجر به تنگی شوند:
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک: این مشکل واکنش آلرژیک یا سیستم ایمنی باعث التهاب در مری می‌شود که احتمالاً منجر به تنگی می‌شود.
- سرطان مری: وقتی سلول‌‌های غیرطبیعی در بافت مری تقسیم یا رشد می‌کنند، تومور می‌تواند باعث ایجاد تنگی شود.
- بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): با GERD، اسید معده می‌تواند به سمت عقب جریان یابد. اسید به پوشش مری آسیب می‌رساند. به این نوع تنگی، تنگی پپتیک میگویند.
- پرتودرمانی: درمان سرطان در ناحیه سر، گردن یا قفسه سینه می‌تواند تا یک سال و نیم بعد باعث ایجاد تنگی شود.
- جراحی: یک عمل در مری می تواند التهاب و اسکار ایجاد کند و باعث تنگی شود.
- علل دیگر: زخم، برخی داروها (به عنوان مثال، برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)، عفونت‌های خاص و بلع تصادفی مواد شیمیایی نیز می‌توانند باعث تنگی شوند.
علائم تنگی مری
علائم تنگی مری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا احساس سوزش در ناحیه گردن و قفسه سینه
- احساس گرفتگی یا مانعی در حلق
- دشواری در قورت دادن غذا یا مایعات
- استفراغ یا استفراغ بازشونده
- سختی در قسمت گردن و سینه
- حالت تنفسی غیرطبیعی یا دشواری در تنفس
- قلق و اضطراب به دلیل عدم توانایی در قورت دادن به خوبی
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود. تشخیص و درمان صحیح تنگی مری مهم است تا از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود و کیفیت زندگی بهبود یابد.
تشخیص تنگی مری
برای تشخیص تنگی مری، پزشک ممکن است از روش‌ها و فرایندهای زیر استفاده کند:
- مصاحبه پزشکی: پزشک ممکن است شما را در مورد علائمی که تجربه می‌کنید، سابقه پزشکی، عادات تغذیه، و سوابق دارویی و کلیات به طور کامل مورد بررسی قرار دهد.
- آزمون‌های تصویربرداری: شامل آزمایش‌های مانند رادیوگرافی، اسکن مایعات معده-مری (Barium swallow), اسکن MRI یا CT اسکن معده و مری می‌توانند به پزشک کمک کنند تا ناحیه مورد بسته یا تنگ شدن را تشخیص دهد.
- مانومتری: این آزمایش به اندازه‌گیری فشار داخل مری و عملکرد عضلات مربوط به تصمیم گیری درمان مورد نیاز در صورت تنگ شدن مری کمک میکند.
- اجرای بیوپسی: در برخی موارد نیاز به برداشتن نمونه بافت از منطقه مورد تشخیص با استفاده از بیوپسی برای تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب تنگی مری ممکن است باشد.
با توجه به نتایج این آزمون‌ها، پزشک شما می‌تواند تشخیص نهایی بدهد و برنامه درمانی مناسب را برای شما تنظیم کند. اما برای تشخیص و درمان صحیح تنگی مری، بهترین راه این است که با پزشک خود مشورت کنید.
درمان تنگی مری
درمان این بیماری به علل و شدت آن بستگی دارد. دو ملاحظات مهم در تعیین بهترین درمان برای هر بیمار، اطمینان از دریافت غذای کافی و کاهش خطر ابتلا به ذات الریه یا سایر عفونت های ریوی است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اتساع مری: در این روش، پزشک از یک آندوسکوپ مجهز به بالون گشادکننده یا گشادکننده پلاستیکی برای کشش یا گشاد کردن مری استفاده میکند. اگر تنگی مری شدید باشد، پزشکان ممکن است آن را به تدریج از طریق اقدامات مکرر گشاد کنند.
- مدیریت پزشکی: اگر تنگی مربوط به بیماری ریفلاکس معده (GERD) باشد، پزشکان این بیماری را با داروهای ریفلاکس درمان می‌کنند.
- لوله تغذیه: در بیشتر موارد شدید، تنگی می‌تواند منجر به ناتوانی در خوردن یا نوشیدن کامل یا ناکافی برای حفظ تغذیه مناسب شود. در این موارد یک لوله تغذیه قرار می‌گیرد.
اتساع مری رایج ترین درمان تنگی است. پزشک از یک بالون یا گشادکننده (یک سیلندر پلاستیکی یا لاستیکی بلند) برای پهن کردن ناحیه باریک مری استفاده میکند.
عوارض تنگی مری
تنگی مری ممکن است با عوارض و مشکلات جدی‌تری همراه باشد. برخی از عوارض تنگی مری شامل موارد زیر می‌شود:
- آسیب به مری: در صورت تاخیر در تشخیص و درمان، افزایش فشار در مری می‌تواند منجر به تحلیق و ترک‌خوردگی مری شود که به عفونت‌ها و مشکلات جدی‌تری منجر می‌شود.
- غیرفعال شدن مری: در برخی موارد، تنگی مری می‌تواند باعث بسته شدن کامل مری شود که منجر به ناتوانی در قورت دادن خوراکی و مایعات و یا حتی ورود هوا به ریه‌ها می‌شود.
- التهاب مری: تنگی مری می‌تواند به علت تماس مستقیم با غذا یا مایعات، التهاب در مری ایجاد کند که باعث درد و ناراحتی می‌شود.
- آسپیراسیون: در برخی موارد، حجمی از غذا یا مایعات ممکن است به داخل ریه‌ها وارد شود که این وضعیت ممکن است عفونت ریه ایجاد کند.
- آنفالکسیون: در برخی افراد، واکنش‌های آلرژیک شدید به سیاه‌چال‌ها یا اشیاء دیگری که باعث ایجاد تنگی مری می‌شوند، ممکن است رخ دهد.
برای جلوگیری از این عوارض و مشکلات جدی‌تر، باید به سرعت با پزشک مشورت کرده و درمان مناسب را انجام دهید.
پیشگیری از تنگی مری
برخی از روش‌های پیشگیری از تنگی مری شامل موارد زیر می‌شود:
- حفظ وزن سالم: مراقبت از وزن مناسب و سالم با تغذیه مناسب و ورزش منظم می‌تواند کمک کننده در پیشگیری از تنگی مری باشد.
- اجتناب از عوامل خطرزای: اجتناب از سیگار، مواد مخدر، الکل و عوامل دیگری که می‌توانند منجر به تنگی مری شوند، می‌تواند موثر باشد.
- مراقبت از بیماری‌های مزمن: مدیریت بیماری‌های مزمن مانند آسم، انفلوانزا، برونشیت و آلرژی‌ها می‌تواند به پیشگیری از تنگی مری کمک کند.
- استفاده از روش‌های تنفسی صحیح: آموزش به روش‌های تنفس صحیح و تمرین این روش‌ها می‌تواند به قدرت و عملکرد عضلات تنفسی کمک کند و از تنگی مری جلوگیری کند.
- انجام فعالیت‌های ورزشی: ورزش‌های اندامی و تنفسی منظم می‌تواند عضلات تنفسی را تقویت کرده و به پیشگیری از تنگی مری کمک کند.
با انجام این روش‌ها و مراقبت‌های مناسب، می‌توانید خطر ابتلا به تنگی مری را کاهش دهید. اگر علائم مرتبط با تنگی مری را تجربه می‌کنید، از پزشک خود مشورت کنید تا اقدامات لازم برای تشخیص و درمان درست انجام شود.
