سرطان مری چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟

سرطان مری نوعی از سرطان است که در سلول‌هایی که دیواره داخلی مری را می‌پوشانند، آغاز می‌شود. سلول‌های سرطانی در مری به طور غیرعادی رشد می‌کنند و با حمله به سلول‌های سالم آنها را از بین می‌برند. آنها یک توده بدخیم را در دیواره مری ایجاد می‌کنند و می‌توانند به بافت‌های اطراف و حتی اندام‌های دوردستی مانند نای، نخاع و کبد نیز پخش شوند. سرطان مری در مراحل ابتدایی بی‌علامت است، اما در مراحل پیشرفته‌تر با دشواری در بلع، سرفه و گرفتگی صدا همراه است. تشخیص به موقع سرطان مری برای درمان موفقیت‌آمیز آن اهمیت دارد. در صورت تشخیص سرطان مری، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن توده سرطانی پیشنهاد کند. بسته به اندازه تومور و میزان پیشرفت آن ممکن است‌ پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نیز قبل یا بعد از جراحی در نظر گرفته شود.

سرطان مری چیست؟

سرطان مری نوعی از سرطان است که در سلول‌هایی که دیواره مخاطی داخل مری را می‌پوشانند، آغاز می‌شود. مری یک مجرای عضلانی توخالی است که دیواره آن از چند لایه بافتی شامل غشای مخاطی، عضله و بافت همبندی تشکیل شده است.‌ سرطان مری زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های لایه مخاطی داخلی مری شروع به رشد بیش از حد و خارج از کنترل می‌کنند و با رشد خود به سمت لایه‌های بیرونی گسترش می‌یابند و یک توده بدخیم را در دیواره مری به وجود می‌آورند. با پیشرفت سرطان سلول‌های سرطانی تهاجمی‌تر می‌شوند و با ورود به گردش خون و دستگاه لنفاوی خود را به نقاط دیگر بدن می‌رسانند و در آنجا توده‌های جدیدی را ایجاد می‌کنند که به این فرایند متاستاز گفته می‌شود. سرطان مری در مراحل اولیه بی‌علامت است و معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که پیشرفت کرده است. سرطان مری در ایران شایع‌تر از برخی نقاط دیگر جهان مانند ایالات متحده آمریکا است و نرخ رخداد آن 100 در هر 100.000 نفر جمعیت گزارش شده است (منبع).

مراحل پیشرفت سرطان مری

تعیین مرحله پیشرفت سرطان به پزشک کمک می‌کند تا مناسب‌ترین نوع درمان را برای بیمار انتخاب کند و تخمینی از آن که بیمار چگونه به درمان پاسخ خواهد داد، داشته باشد. پزشک مرحله سرطان را بر اساس اندازه تومور، میزان درگیری یا عدم درگیری غدد لنفاوی و متاستاز یا عدم متاستاز سلول‌های سرطانی به بخش‌های دیگر بدن تعیین می‌کند. مرحله سرطان مری معمولا به صورت پاتولوژیکی با بررسی نمونه‌هایی که در طی جراحی از بیمار گرفته می‌شود، تعیین می‌شود. سرطان مری به پنج مرحله از 0-4 (با حروف یونانی) دسته‌بندی می‌شود که هر مرحله ویژگی‌های زیر را دارد:

• مرحله 0: سلول‌های مری هنوز سرطانی نشده‌اند، اما در مرحله پیش‌سرطانی و به شدت غیرعادی هستند و احتمال پیشروی آنها به سرطان وجود دارد.
• مرحله 1: سلول‌های سرطان مری به پوشش مخاطی داخل مری رشد کرده‌اند.
• مرحله 2: ممکن است سلول‌های سرطانی به کل دیواره مری نفوذ کرده باشند یا تنها در پوشش داخلی مری باشند، اما به غدد لنفاوی پخش شده باشند.
• مرحله 3: تومور به کل دیواره مری نفوذ کرده است و سرطان به غدد لنفاوی پخش شده است.
• مرحله 4: سلول‌های سرطان مری به غدد لنفاوی یا اندام‌های دورتر از مری پخش شده یا متاستاز کرده‌اند.

گرید سرطان مری

گرید سرطان مشخص می‌کند که ظاهر سلول‌های سرطانی تا چه میزان متفاوت از سلول‌های سالم است و سرعت رشد آنها چقدر است. گرید سرطان مری در آزمایشگاه و با بررسی سلول‌هایی که در طی نمونه‌برداری یا بیوپسی از مری جدا شده است، مشخص می‌شود. تعیین گرید به تیم درمان در انتخاب مناسب‌ترین درمان برای بیمار کمک می‌کند. سرطان مری را می‌توان به گریدهای 1، 2 یا 3 دسته‌بندی کرد. هر قدر عدد اختصاص یافته کوچک‌تر باشد، گرید سرطان پایین‌تر است.

• سرطان مری گرید پایین: سلول‌های سرطانی غیرعادی هستند، اما به لحاظ ظاهر بسیار شبیه سلول‌های نرمال مری هستند. سرطان‌های گرید پایین معمولا به آهستگی رشد می‌کنند و احتمال پخش آنها پایین است.
• سرطان مری گرید بالا: سلول‌ها غیر عادی هستند و ظاهر آنها متفاوت از سلول‌های نرمال است. سرطان‌های گرید بالا رشد بسیار سریعی دارند و احتمال پخش آنها بیشتر است.

تومور خوش‌خیم و بدخیم مری

تومور غیرسرطانی یا خوش‌خیم مری، توده‌ای است که به بخش‌های دیگر بدن پخش نمی‌شود. لیومیوم، پاپیلوما و آدنوم از شایع‌ترین توده‌های خوش‌خیم مری هستند. تومورهای خوش‌خیم معمولا بی‌علامت هستند و به صورت تصادفی به هنگام اندوسکوپی یافت می‌شوند. تومورهای خوش‌خیم پتانسیل سرطانی شدن ندارند و معمولا زندگی بیمار را تهدید نمی‌کنند، اما گاه می‌توانند عوارضی مانند اختلال در بلع، خونریزی یا انسداد را ایجاد کنند که باید درمان شود. اغلب تومور‌های مری بدخیم هستند و تنها 20% این تومورها خوش‌خیم هستند (منبع).

علائم سرطان مری چیست؟

علائم سرطان مری در مراحل ابتدایی بسیار خفیف هستند و ممکن است نادیده گرفته شوند. با پیشروی سرطان علائم بیشتر و شدیدتر می‌شوند. علائم زیر ممکن است ناشی از سرطان مری باشد:

• دشواری یا درد به هنگام بلع: شایع‌ترین علامت سرطان مری دشواری در بلع است. بیمار احساس می‌کند که غذا در قفسه سینه او گیر کرده است. در برخی از بیماران احساس خفگی به هنگام غذا خوردن نیز ممکن است وجود داشته باشد. با گذشت زمان درد به هنگام بلع افزایش پیدا می‌کند، زیرا مری به دلیل رشد توده سرطانی تنگ شده است.
• کاهش وزن: بسیاری از افرادی که مبتلا به سرطان مری هستند، افت وزن بدون علت را تجربه می‌کنند. این کاهش وزن ممکن است ناشی از مشکلات بلع یا کاهش اشتها به دلیل سرطان باشد.
• درد مزمن قفسه سینه: اگر از سوزش سر دل یا بیماری رفلاکس اسید از معده به مری (GERD) رنج می‌برید، ممکن است دردی شبیه به سوزش را در وسط قفسه سینه خود احساس کرده باشید. در صورت ابتلا به سرطان مری این درد برجسته‌تر می‌شود. درد قفسه سینه در سرطان مری ممکن است چند ثانیه پس از بلع غذا احساس شود، زیرا غذا یا مایع به محل تومور در مری که دچار تنگی است، می‌رسد.
• گرفتگی صدا و سرفه: ابتلا به گرفتگی صدا، خش پیدا کردن صدا یا سرفه‌ای که برطرف نمی‌شود، ممکن است نشان‌دهنده سرطان مری باشد.

البته بیماری‌های دیگری نیز وجود دارند که ممکن است بسیاری از این علائم را ایجاد کنند. بنابراین، برای تشخیص قطعی و تضمین موفقیت و اثربخشی درمان باید در اولین زمان ممکن به پزشک مراجعه شود. برخی دیگر از علائم سرطان مری عبارتند از:

• سوء‌هاضمه و سوزش سر دل
• کاهش اشتها
• خون در مدفوع (ناشی از خونریزی مری)
• توده قابل لمس در پوست قفسه سینه
• سکسکه
• افزایش کلسیم در بدن (هایپرکلسمی) و درد استخوان

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مری هستند؟

هر چند علت دقیق سرطان مری هنوز مشخص نشده است اما برخی عوامل خاص وجود دارند که احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل در زیر ارائه شده است:

• جنسیت مرد
• سن بالا
• سیگار کشیدن
• زیاده‌روی در مصرف الکل
• عادت به مصرف نوشیدنی‌های داغ
• چاقی
• سوزش سردل مزمن
• بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD)
• بیماری مری بارت
• آشالازی مری
• آسیب یا ضربه مستقیم به مری
• قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا
• کمبود ویتامین A یا مواد معدنی به دلیل مصرف پایین میوه‌ها و سبزیجات
• مصرف بلندمدت برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
• دلایل ژنتیکی مانند سندرم‌های وراثتی

تشخیص سرطان مری

در صورتی که بیمار علائمی داشته باشد که شک ابتلای او به سرطان مری را برانگیزد، پزشک از آزمایشات گوناگون و بیوپسی برای تشخیص قطعی این بیماری استفاده می‌کند. در صورتی که وجود سرطان مری تایید شد، آزمایشات بیشتری برای تعیین مرحله و گرید سرطان مری برای بیمار درخواست می‌شود. برخی از روش‌های رایج تشخیص و مرحله‌بندی سرطان مری عبارتند از:

درمان سرطان مری

اگر سرطان مری در مراحل ابتدایی شناسایی شود، به خوبی قابل درمان است. بسته به مرحله سرطان و عوامل دیگر، ممکن است چند روش درمانی همراه با هم برای بیمار ارائه شوند. به طور کلی از روش‌های درمانی زیر برای سرطان مری استفاده می‌شود:

اندوسکوپی

برخی از درمان‌های سرطان مری را می‌توان به کمک یک اندوسکوپ که از گلو وارد مری می‌شود، انجام داد. از این درمان‌ها معمولا برای مراحل بسیار ابتدایی سرطان استفاده می‌شود:

• برداشت زیرمخاطی با اندوسکوپی (ESD): جراحان ممکن است از این روش برای درمان سرطان مری در مراحل بسیار ابتدایی یا پیش-سرطانی استفاده کنند. در این روش بخشی از پوشش مری در ناحیه غیرعادی به کمک ابزاری که از طریق اندوسکوپ وارد می‌شود، برداشته می‌شود.
• برداشت مخاطی با اندوسکوپی (EMR): جراحان در این روش از اندوسکوپ برای برداشت تومور در پوشش مخاطی مری که هنوز به لایه‌های زیرین نفوذ نکرده است، استفاده می‌کنند.

جراحی سرطان معده

پزشک با بررسی محل تومور و میزان پخش آن در بافت‌های اطراف مشخص می‌کند که آیا می‌توان سرطان را با جراحی به طور کامل برداشت و آیا بیمار به لحاظ جسمانی در شرایط مناسبی برای انجام جراحی قرار دارد یا خیر. سرطان مری را در مراحل 0، 1 و 2 معمولا می‌توان به طور کامل با جراحی برداشت. اغلب سرطان‌های مری مرحله 3 را که به نای، آئورت یا نخاع پخش نشده باشند، نیز می‌توان با جراحی برداشت. در صورتی که سرطان مری به این اندام‌های حیاتی یا اندام‌ها و گره‌های لنفاوی دورتر پخش شود، معمولا نمی‌توان آن را به طور کامل با جراحی رفع کرد و ممکن است به روش‌های درمانی دیگر مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز نیاز باشد.

برای درمان سرطان مری بسته به محل تومور و میزان پیشرفت آن ممکن است بخشی از مری یا کل آن با جراحی برداشته شود:

• برداشت بخشی از مری: در صورتی که تومور در بخش تحتانی مری نزدیک به معده یا در محل اتصال مری و معده واقع شده باشد، جراح بخشی از معده، ناحیه سرطانی مری و بخشی از بافت سالم بالای آن را بر می‌دارد. سپس معده را به باقیمانده مری متصل می‌کند.
• برداشت تمام مری: در صورتی که تومور در بخش فوقانی یا میانی مری واقع شده باشد، باید بیشتر مری برداشته شود تا اطمینان حاصل شود که سلول‌های سرطانی باقی نمانده‌اند. سپس، پزشک معده را بالا آورده و از گردن به مری متصل می‌کند. اگر به هر دلیلی امکان بالا آوردن معده و اتصال آن به مری نبود، جراح بخشی از روده را برداشته و از آن به عنوان پلی بین مری و معده استفاده می‌کند.

برداشت تمام یا بخشی از مری ممکن است با روش جراحی باز یا جراحی کم تهاجمی لاپاراسکوپی صورت بگیرد. جراحی لاپاراسکوپی برای مراحل ابتدایی سرطان که تومور کوچک‌تر است، استفاده می‌شود.

پرتودرمانی یا رادیوتراپی سرطان معده

در روش رادیوتراپی یا پرتودرمانی پرتوها یا ذرات پرانرژی اشعه ایکس یا پروتون به طور مستقیم به تومور تابانده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. از پرتودرمانی به طرق زیر برای درمان سرطان مری استفاده می‌شود:

• قبل از جراحی: از پرتودرمانی قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور استفاده می‌شود که به برداشت راحت‌تر آن کمک می‌کند.
• بعد از جراحی: پس از برداشتن کامل تومور از پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌هایی که ممکن است باقی مانده باشند، استفاده می‌شود.
• درمان اصلی: از پرتودرمانی به عنوان تنها درمان برای سرطان مری استفاده می‌شود.
• همراه با شیمی‌درمانی: گاه پرتودرمانی همراه با شیمی‌درمانی انجام می‌شود تا اثربخشی آن تقویت شود. این درمان معمولا برای بیمارانی انتخاب می‌شود که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند و جراحی برای آنها گزینه درمانی مناسبی نیست.

پرتودرمانی برای درمان سرطان مری از دو طریق انجام می‌شود:

• پرتودرمانی خارجی (EBRT): پرتودرمانی خارجی رایج‌ترین روش پرتودرمانی برای درمان سرطان مری است که معمولا به طور سرپایی انجام می‌شود. در این روش دستگاه اشعه ایکس بدون تماس با بیمار دور بدن او حرکت می‌کند و پرتوهای پرتوان اشعه ایکس را تولید کرده و به بدن بیمار می‌تاباند. طول درمان به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد. جلسات رادیوتراپی معمولا 5 روز متوالی در هفته انجام می‌شود و 2 روز به بیمار استراحت داده می‌شود و کل درمان بین 2 تا 10 هفته طول می‌کشد.
• پرتودرمانی داخلی (براکی‌تراپی): در این روش مواد رادیواکتیو به طور مستقیم در داخل بدن و در نزدیکی محل تومور قرار داده می‌شود. پزشک اندوسکوپ را از راه گلو وارد مری بیمار کرده و مواد رادیواکتیو را که به شکل دانه‌های کوچکی هستند، در نزدیکی تومور قرار می‌دهد. به این ترتیب، پرتوهای پرانرژی مسیر کوتاه‌تری را برای رسیدن به تومور طی می‌کنند و عوارض جانبی آنها بر بافت‌های سالم نزدیک تومور حداقل می‌شود. پس از مدت کوتاهی منبع رادیواکتیو از بدن بیمار خارج می‌شود. روش براکی‌تراپی برای درمان نواحی سرطانی بزرگ مناسب نیست و ممکن است برای کوچک کردن تومور و کمک به بیمار برای تسکین علائم و بلع راحت‌تر استفاده شود.

شیمی‌درمانی سرطان مری

در روش شیمی‌درمانی از داروهای شیمیایی قوی برای کشتن سلول‌هایی که به بافت‌های دیگر پخش شده یا متاستاز کرده‌اند، استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی معمولا بلعیده شده یا به طور وریدی تزریق می‌شوند و از طریق گردش خون در سراسر بدن پخش می‌شوند و به این ترتیب به سلول‌های سرطانی که به اندام‌ها و بافت‌های دورتر از مری پخش شده است، نیز دسترسی پیدا می‌کنند. از شیمی‌درمانی به طرق زیر برای درمان سرطان مری استفاده می‌شود:

• پس از جراحی: از شیمی‌درمانی (گاه همراه با پرتودرمانی) پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که ممکن است با جراحی از بین نرفته باشند یا باقی‌مانده باشند، استفاده می‌شود. اگر به این سلول‌ها فرصت رشد داده شود تومورهای جدیدی را در نواحی دیگر بدن ایجاد می‌کنند.
• قبل از جراحی: در برخی سرطان‌ها شیمی‌درمانی قبل از جراحی کمک می‌کند که سرطان کوچک‌تر شده و راحت‌تر با جراحی برداشته شود. این درمان شانس عود سرطان را کاهش می‌دهد و در نتیجه طول عمر بیماران را افزایش می‌دهد.
• شیمی‌درمانی برای سرطان‌های پیشرفته: در سرطان‌های متاستاتیکی که به اندام‌های دیگر مانند کبد پخش شده‌اند، شیمی‌درمانی به کوچک کردن تومور و تسکین علائم کمک می‌کند. هر چند ممکن است این درمان منجر به بهبود کامل سرطان نشود، اغلب کمک می‌کند که بیمار طول عمر بیشتری داشته باشد.

شیمی‌درمانی روش موثری برای کشتن سلول‌های سرطانی است. با این حال، از آنجا که داروهای شیمی‌درمانی نمی‌توانند بین سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالمی که سریع تکثیر می‌شوند، فرق قائل شوند، این درمان می‌تواند برخی سلول‌های سالم مانند سلول‌های مغز استخوان، فولیکول مو و پوشش روده را که به طور طبیعی سریع تکثیر می‌شوند، نیز از بین ببرد. بنابراین، شیمی‌درمانی با عوارضی مانند خستگی، کبودی، افزایش خطر ابتلا به عفونت، کم‌خونی، ریزش مو، تهوع و استفراغ همراه است. به همین دلیل برای کاهش بار شیمی‌درمانی بر بیمار، معمولا این درمان به صورت دوره‌ای ارائه می‌شود. بین هر دوره درمان حدود 2 تا 4 هفته فاصله در نظر گرفته می‌شود تا بدن فرصت کافی برای جبران نسبی عوارض جانبی را داشته باشد.

ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی

ایمونوتراپی درمانی است که در آن از دستگاه ایمنی خود بیمار برای مبارزه با سرطان استفاده می‌شود. دستگاه ایمنی به طور طبیعی سلول‌های غیرعادی را شناسایی و نابود می‌کند که می‌تواند از سرطان پیشگیری کرده یا رشد آن را آهسته کند. با این حال،  سلول‌های سرطانی می‌توانند خود را از سلول‌های ایمنی پنهان کرده و به رشد خود ادامه دهند. ایمونوتراپی با تحریک دستگاه ایمنی بدن برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی و یا با ارائه پروتئین‌های دستگاه ایمنی که در آزمایشگاه تولید می‌شوند، سرطان را درمان می‌کند.

درمان هدفمند

درمان هدفمند نوعی از درمان است که در آن از داروها یا مواد دیگر برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی خاص استفاده می‌شود. آنتی‌بادی مونوکلونال یک نوع درمان هدفمند برای سرطان مری است. این آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی در دستگاه ایمنی هستند که می‌توانند به هدف اختصاصی خود روی سلول‌های سرطانی یا سلول‌های دیگر که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند، متصل شوند. آنها می‌توانند سلول‌های سرطانی را بکشند، رشد آنها را متوقف کنند یا مانع پخش آنها شوند.

درمان تسکینی برای رفع انسداد مری

درمان تسکینی با کنترل علائم سرطان بدون تلاش برای درمان آن به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که درمان تسکینی برای افرادی است که امیدی به زنده ماندن آنها نیست. در حالی که این درمان به بیماران در هر مرحله‌ای از سرطان مری پیشرفته کمک می‌کند و می‌تواند در کنار درمان‌های معمول سرطان ارائه شود. هدف از درمان تسکینی در سرطان مری کاهش انسداد مری برای تسکین درد و بلع آسان‌تر در بیمار است تا امکان دریافت غذای کافی برای او وجود داشته باشد. از روش‌های مختلفی برای رفع انسداد مری در بیماران مری استفاده می‌شود که اغلب از طریق اندوسکوپی به صورت موضعی در محل تومور انجام می‌شوند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

موفقیت درمان سرطان مری

بهبودی و موفقیت درمان سرطان مری به عوامل گوناگونی مانند سن، روحیه و امید به زندگی بیمار، وضعیت سلامت کلی و میزان پیشرفتگی تومور در هنگام تشخیص بستگی دارد. پزشکان اغلب می‌توانند سرطان مری را در مراحل ابتدایی با موفقیت درمان کنند. در صورتی که بهبود کامل سرطان امکان‌پذیر نباشد، به ویژه هنگامی که سرطان در کل بدن پخش شده باشد، درمان بر افزایش طول عمر بیمار، بهبود کیفیت زندگی او و تسکین علائم متمرکز می‌شود. در چنین شرایطی پزشکان درمان تسکینی را توصیه می‌کنند که می‌تواند به زندگی راحت‌تر و بدون درد بیمار کمک کند.

نرخ بقای 5-ساله سرطان مری در مراحل ابتدایی تقریبا 47 درصد تخمین زده شده است (منبع). این بدان معنا است که حدود 47 درصد از بیمارانی که برای سرطان مری مراحل ابتدایی درمان شده‌اند، حداقل تا پنج سال پس از تشخیص زنده می‌مانند. نرخ بقا نشان می‌دهد که چند درصد از افرادی که مبتلا به نوع و مرحله خاصی از سرطان هستند، برای مدت مشخصی پس از تشخیص زنده خواهند بود. این ارقام مشخص نمی‌کند که یک بیمار خاص چقدر عمر خواهد کرد، اما به پزشک درک بهتری از احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان می‌دهد. به خاطر داشته باشید که این ارقام تخمینی هستند و نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که یک بیمار خاص بهبود خواهد یافت یا چقدر عمر خواهد کرد.

بیماران سرطان مری با چه عوارضی روبرو هستند؟

بیماران سرطان مری علاوه بر عوارض بیماری خود با عوارض ناشی از رژیم‌های درمانی تهاجمی مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نیز روبرو هستند. به همین علت، درمان‌های حمایتی همراه با درمان‌های دیگری که بر علاج سرطان متمرکز هستند،  برای کمک به تسکین علائم سرطان در این بیماران ارائه می‌شود تا به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند. برخی از عوارضی که بیماران مبتلا به سرطان مری با آنها روبرو هستند، عبارتند از:

• دشواری در بلع: سرطان مری اغلب سبب دشواری در بلع می‌شود که می‌تواند منجر به افت وزن و ضعف در اثر عدم تغذیه کافی شود. پزشکان و متخصصان تغذیه در همکاری با هم سعی می‌کنند تا با ارائه مکمل‌های تغذیه‌ای و آموزش بیمار در مورد نیازهای تغذیه‌ای او قبل و بعد از درمان به مدیریت این مشکل کمک کنند. به علاوه، جراحی‌ برداشت کامل یا جزئی مری نیز ممکن است غذا خوردن بیمار را تحت تاثیر قرار دهد و مانع از افزایش وزن او شود. در چنین شرایطی بهتر است که وعده‌های غذایی خود را در دفعات بیشتر و با مقادیر کمتر میل کنید، از مکمل‌های غذایی استفاده کنید و به توصیه‌های پزشک در این باره عمل کنید.
• درد : سرطان مری و درمان‌های آن می‌تواند سبب بروز درد در بیمار شوند. در صورتی که احساس درد می‌کنید، با پزشک خود در این باره صحبت کنید تا درمان‌های لازم برای تسکین درد را برای شما آغاز کند.
• تغذیه: سرطان مری و درمان آن ممکن است توانایی بلع شما را کاهش داده یا سبب مشکلات دیگری شود. در درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی تهوع نیز یک مشکل شایع است. بنابراین ممکن است میل به غذا خوردن نداشته باشید و در عین حال اگر غذا نخورید، وزن از دست می‌دهید.: بسیاری از کسانی که تحت درمان سرطان مری قرار می‌گیرند، در طی درمان دچار کاهش وزن و همین طور مشکلات چشایی می‌شوند. اگر دچار این مشکلات شدید، تمام تلاش خود را بکنید و هر چیزی که میل به خوردن آن را دارید، هر زمانی که می‌توانید، میل کنید و رژیم غذایی خود را محدود نکنید. ممکن است راحت‌تر باشد که وعده غذایی خود را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید و هر 2 تا 3 ساعت یکبار مصرف کنید. به خاطر داشته باشید که این مشکلات به مرور زمان برطرف می‌شوند. مراجعه به یک متخصص تغذیه نیز می‌تواند به شما کمک کند تا وزن و رژیم غذایی مناسب را در طی درمان حفظ کنید. در برخی از بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، استفاده موقت از لوله تغذیه‌ای برای ورود مستقیم غذا به معده می‌تواند مفید باشد.
• سندرم دامپینگ: اگر در طی جراحی مری بخشی از معده جایگزین تمام یا بخشی از مری شده باشد، معده نمی‌تواند مانند قبل غذا را برای هضم در خود نگه‌دارد. در چنین شرایطی غذای بلعیده شده به سرعت وارد مری می‌شود که به آن سندرم دامپینگ گفته می‌شود. سندرم دامپینگ سبب علائمی مانند اسهال، تعریق و گرگرفتگی پس از غذا خوردن می‌شود. برای تسکین این علائم بهتر است رژیم غذایی و نحوه غذا خوردن خود را تغییر دهید. برای مثال غذا را در مقادیر کمتر و به دفعات بیشتری مصرف کنید.

پیگیری پس از درمان سرطان مری

مراقبت از بیماران سرطانی با اتمام درمان آنها پایان نمی‌پذیرد. حتی با بهبودی کامل نیز باید برای بررسی احتمال عود سرطان، مدیریت عوارض جانبی و بررسی وضعیت کلی سلامت خود به طور مستمر تحت نظر پزشک باشید و در فواصل مشخص توسط پزشک خود ویزیت شوید. این ویزیت‌ها معمولا در 1 تا 2 سال اول بعد از درمان هر 3 تا 6 ماه یک بار انجام می‌شود. از 3 تا 5 سال بعد از بهبودی این ویزیت‌ها به هر 6 تا 12 ماه یک بار و پس از 5 سال به سالی یک بار کاهش می‌یابد.

رژیم غذایی برای بیماران سرطان مری

بیمارانی که مبتلا به سرطان مری هستند، حتی پس از درمان نیز دچار مشکلات تغذیه‌ای هستند. سرطان مری و درمان‌های آن ممکن است سبب تحریک، تنگی و یا خشکی مری شود. در نتیجه، این بیماران ممکن است به هنگام بلع احساس درد داشته باشند و به دلیل تغذیه ناکافی دچار کاهش وزن شدید شوند. رعایت برخی نکات تغذیه‌ای به بیماران سرطان مری کمک می‌کند تا بتوانند مواد غذایی مورد نیاز خود را به اندازه کافی دریافت کنند و وزن خود را حفظ کنند:

• غذاهای نرم مصرف کنید: هر چقدر غذاهای مصرفی نرم‌تر باشند، جویدن و خوردن آنها آسان‌تر و راحت‌تر است. رژیم غذایی نرم از غذاهایی تشکیل می‌شود که به راحتی با یک چنگال قابل له شدن هستند. سوپ یا اسموتی‌ها، ماست یونانی، بوقلمون و گوشت کاملا پخته‌شده، ماهی، کنسرو تون ماهی، تخم مرغ، حبوبات له‌شده، سبزیجات پخته‌شده یا کنسرو شده، موز و آووکادوی رسیده، کنسرو میوه، ماکارونی یا پاستای کاملا پخته‌شده به همراه سس از جمله غذاهای نرمی هستند که می‌توانید در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• از غذاهای پوره شده یا میکس شده استفاده کنید: اغلب غذاها را می‌توان پوره کرد یا در یک مخلوط‌کن (بلندر) ریخته و آنها را به قوامی رساند که به راحتی خورده شوند. سیب‌زمینی پخته شده، میوه‌ها و سبزیجات، مرغ، بوقلمون، گوشت قرمز یا ماهی، تخم‌مرغ، توفو، مغزها و پنیرها از جمله غذاهایی هستند که می‌توان آنها را به صورت پوره مصرف کرد.
• غذاهای پرکالری و سرشار از پروتئین مصرف کنید: برای پیشگیری از کاهش وزن ناخواسته سعی کنید که جذب کالری روزانه خود را افزایش دهید. از مواد غذایی غنی از پروتئین مانند فرآورده‌های لبنی پرچرب، مغزها، گوشت‌ها، میلک شیک، اسموتی با پودر پروتئین، کره بادام زمینی، حبوبات، تخم مرغ، پنیر و ماست هر قدر که می‌توانید استفاده کنید. حتی می‌توانید پودرها و مکمل‌های پروتئینی را به غذا و نوشیدنی‌های خود اضافه کنید. تا جای امکان از کره، مارگارین یا روغن در غذاهای خود استفاده کنید.
• از محرک‌ها دوری کنید: از غذاهای ترش و اسیدی، فلفلی، غذاهای خشک و سفت مانند چیپس سیب‌زمینی و غذاها و نوشیدنی‌های بسیار سرد یا داغ دوری کنید. مصرف ادویه‌هایی مانند فلفل‌ها، پودر چیلی و کاری را محدود کنید. سعی کنید به جای خوردن سالاد سبزیجات خام از سبزیجات پخته استفاده کنید.
• وعده‌های غذایی خود را کوچک کنید: در صورتی که جراحی انجام داده باشید، ظرفیت معده شما کاهش می‌یابد. بنابراین بهتر است وعده‌های غذایی خود را کوچک کرده و دفعات آن را بیشتر کنید. قبل از غذا از خوردن آب و سایر نوشیدنی‌ها خودداری کنید، اما در حین غذا خوردن می‌توانید برای کمک به بلع راحت‌تر غذا و عبور آن از مری آب را به صورت جرعه جرعه بنوشید. بین وعده‌های غذایی از میان وعده‌ها شامل کره بادام زمینی، حمص، ماست و میوه‌ها استفاده کنید. در هنگام غذا خوردن صاف بنشینید و بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید.

آیا می‌توان از سرطان مری پیشگیری کرد؟

تا به امروز علت دقیق بروز سرطان مری مشخص نشده است و بنابراین، هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سرطان مری وجود ندارد. با این حال، اصلاح برخی عوامل مرتبط با سبک زندگی می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان مری و پیشروی آن موثر باشد:

• پرهیز از سیگار کشیدن و استعمال تنباکو
• محدود کردن نوشیدنی‌های الکلی و نوشیدنی‌های بسیار داغ
• رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها و سبزیجات
• ورزش منظم
• حفظ وزن متعادل بدن
• درمان سوزش سر دل که ممکن است یک علامت GERD باشد

نتیجه‌گیری

سرطان مری سرطانی است که مجرای انتقال غذا از گلو به معده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در مراحل ابتدایی ممکن است علائمی نداشته باشد، اما با پیشروی بیماری ممکن است علائمی مانند سرفه، گرفتگی صدا و سوزش سردل ایجاد شود. نوع درمان سرطان مری به مرحله سرطان و عوامل دیگر بستگی دارد و شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است.

سوالات متداول

آیا سرطان مری قابل درمان است؟

سرطان مری در اغلب موارد در مراحل ابتدایی به خوبی قابل درمان است. در سرطان‌های پیشرفته که امکان برطرف شدن کامل سرطان وجود نداشته باشد، درمان به افزایش طول عمر بیمار و تسکین علائم او کمک می‌کند.

آیا سرطان مری ارثی است؟

عوامل ژنتیکی به ویژه بیماری سندرم وراثتی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.

طول عمر بیماران سرطان مری چقدر است؟

تعیین بهبودی کامل و یا طول عمر یک بیمار خاص به طور قطعی امکان‌پذیر نیست. موفقیت درمان در بیماران  به عوامل مختلفی از جمله میزان پیشرفت سرطان مری، سن، وضعیت سلامت و روحیه بیمار بستگی دارد.

آیا سرطان مری کشنده است؟

در صورت تشخیص به موقع و درمان مناسب بیمار شانس خوبی برای زنده ماندن دارد. با این حال، سرطان مری در مراحل بسیار پیشرفته می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

آیا پس از درمان سرطان مری باز هم نیاز به مصرف دارو و چکاپ دارم؟

حتی در صورت بهبودی کامل، بهتر است هر 3 تا 6 ماه توسط پزشک ویزیت شوید تا عوارض جانبی درمان و علائم عود احتمالی سرطان مری در شما بررسی شود. اما نیازی به درمان‌های اختصاصی سرطان نیست.

آیا درمان سرطان مری درد دارد؟

سرطان مری و درمان‌های آن می‌توانند سبب ایجاد درد به ویژه در قفسه سینه و به هنگام بلع غذا شوند. در این صورت پزشک ممکن است از درمان‌های تسکینی برای کاهش درد و رفع انسداد مری استفاده کند.

هزینه درمان سرطان مری چقدر است؟

هزینه‌های درمان سرطان مری بسته به اینکه در مراکز دولتی یا خصوصی انجام می‌شوند و تحت پوشش بیمه هستند یا خیر، متغیر است. برای مثال، ارائه خدماتی مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی در مراکز دولتی رایگان است. به علاوه، سازمان‌های خیریه و مددکاری بسیاری، از جمله موسسه خیریه محک، خیریه نور و موسسه خیریه بهنام دهش‌پور برای تامین هزینه‌های دارو و درمان از بیماران سرطانی حمایت می‌کنند.

دارو‌های خاص و کمیاب سرطان مری را از کجا تهیه کنم؟

برای اطلاع از نحوه تهیه داروهای کمیاب در شهر یا استان خود می‌توانید با سامانه تلفنی 190 تماس برقرار کنید. در تهران داروخانه 13 آبان و 29 فروردین دو مرکز اصلی ارائه داروهای کمیاب سرطان معده به بیماران هستند.

آیا دارو‌های سرطان مری گران است؟

داروهای مربوط به بیماران سرطانی معمولا داروهای گران‌قیمتی هستند، اما بسیاری از آنها تحت پوشش بیمه قرار دارند و یا نمونه‌های مشابه ایرانی آنها نیز موجود است.

آیا درمان سرطان مری تحت پوشش بیمه است؟

درمان سرطان تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی قرار دارد. بین 70 تا 90 درصد هزینه اکثر داروهای سرطان تحت پوشش بیمه قرار دارد. با این حال برخی از داروهای سرطان به ویژه داروهای خارجی تحت پوشش بیمه نیستند.

درمان سرطان مری چقدر طول می‌کشد؟

طول درمان هر بیمار به مرحله سرطان، نوع درمان انتخابی و وضعیت سلامتی او بستگی دارد. مثلا شیمی‌درمانی معمولا در فواصل سه هفته‌ای صورت می‌گیرد و بین 3 تا 6 ماه طول می‌کشد یا پرتودرمانی بین 2 تا 10 هفته طول می‌کشد. با این حال، برخی افراد ممکن است این درمان‌ها را برای مدت زمان بیشتر یا کمتری دریافت کنند.

بعد از درمان سرطان مری می‌توانم عادی غذا بخورم؟

در صورتی که تحت عمل جراحی برای درمان سرطان مری قرار گرفته‌اید، ظرفیت معده شما کاهش یافته است، بنابراین، بهتر است وعده‌های غذایی خود را کوچک‌تر کرده و در دفعات بیشتری میل کنید.

بهترین جراح سرطان معده کیست؟

همه متخصصان جراحی گوارش می‌توانند جراحی برداشت کامل یا بخش‌‌هایی از مری را برای کنترل سرطان انجام دهند. دکتر علی صادقی فوق تخصص گوارش و کبد با تجربه بالا در تشخیص و درمان سرطان مری و سایر بیماری‌‌های گوارشی کارنامه درخشانی در این زمینه دارند. برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما اقدام کنید.