علائم سرطان روده بزرگ چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سرطان روده یکی از بیماری‌های شایعی است که سالانه تعداد زیادی از افراد را درگیر می‌کند. با اینکه ابتلای افراد مسن به سرطان روده بیشتر از سایرین است، اما به این معنا نیست که هیچ فرد جوانی به سرطان روده مبتلا نمی‌شود. پس لازم است با علائم آن آشنا شوید تا درصورت بروز برای تشخیص به موقع و درمان اقدام کنید؛

سرطان روده بزرگ چیست؟

سرطان روده بزرگ وقتی ایجاد می‌شود که سطح داخلی روده بزرگ یا راست روده درگیر رشد غیر طبیعی سلول‌ها شود. به این ترتیب پولیپ‌هایی در روده رشد می‌کند. در برخی افراد سرطان روده خوش خیم است و  پولیپ‌ها لزوماً سرطانی نمی‌شوند، حتی ممکن است سال‌ها طول بکشد تا پولیپ‌ها سرطانی شوند. پس صرفاً وجود پلیپ، نشانه‌ی سرطان نیست.

دو نوع پولیپ اصلی شامل موارد زیر است:

• پولیپ‌های آدنوماتوز که احتمالاً به سرطان تبدیل می‌شوند.
• پولیپ هایپیر پلاستیک و پولیپ‌های التهابی که شیوع آن‌ها زیاد است اما برخلاف گروه قبلی پیش سرطانی نیستند.

با مراجعه زودهنگام به دکتر سرطان می‌توانید از گسترش و متاستاز به اندام‌های دیگر بدن جلوگیری کنید.

مراحل سرطان روده بزرگ

مراحل ابتلا به سرطان روده بزرگ معمولاً بر اساس توسعه سلول‌های سرطانی و گسترش آن‌ها به بافت‌های اطراف تعیین می‌شود. مراحل این بر اساس سیستم مرحله‌بندی TNM (Tumor, Node, Metastasis) که توسط سازمان عفونت و بیماریهای زمینه اورژانسی (American Joint Committee on Cancer – AJCC) تنظیم می‌شود، تعیین می‌شوند. مراحل عمومی سرطان روده بزرگ عبارتند از:

• مرحله صفر (Stage 0): در این مرحله، سلول‌های سرطانی فقط در لایه‌های زیرین روده قرار دارند و هیچ بافت دیگر یا لنفاوی تحت تأثیر قرار نگرفته است.
• مرحله اول (Stage I): سلول‌های سرطانی به لایه‌های مخاط روده گسترش یافته و از دیواره روده خارج نشده‌اند.
• مرحله دوم (Stage II): در این مرحله، سلول‌های سرطانی به لایه‌های عمیق‌تر روده گسترش یافته اما هنوز به غدد لنفاوی محلی نفوذ نکرده‌اند.
• مرحله سوم (Stage III): سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی محلی نفوذ کرده و ممکن است به بافت‌ها و اندام‌های اطراف گسترش یابد.
• مرحله چهار (Stage IV): در این مرحله، سرطان از روده بیرون رفته و به اندام‌های دورتر از روده مثل کبد، ریه یا استخوان گسترش یافته است.

درمان سرطان روده بزرگ ممکن است شامل جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی و داروهای هدفمند باشد. همچنین، پزشکان معمولاً تیم‌های چندتخصصی تشکیل می‌دهند تا برنامه درمانی مناسب و جامعی برای هر فرد تنظیم کنند.

علائم سرطان روده شامل چه مواردی است؟

سرطان روده بزرگ مانند بسیاری از سرطان‌ها در ابتدا علائمی ندارد؛ اما با گسترش و رشد کردن سرطان، علائم آن آشکار می‌شود. این علائم شامل موارد زیر است:

• اسهال یا یبوست
• وجود خون در مدفوع که ممکن است مدفوع را قهوه‌ای تیره یا سیاه نشان دهد
• خونریزی از راست‌روده
• درد شکم، گرفتگی، نفخ یا گاز
• اصرار مداوم برای اجابت مزاج علی‌رغم دفع مدفوع
• ضعف و خستگی
• کاهش وزن غیرقابل توضیح
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• نارسایی کمبود آهن
• کاهش وزن و درد شکم معمولاً در مراحل بعدی بیماری رخ می‌دهد
• اگر سرطان به مکان جدیدی در بدن مانند کبد گسترش یابد، می‌تواند علائم دیگری مانند زردی ایجاد کند

علت بروز سرطان روده بزرگ

تقریباً تمام سرطان های روده بزرگ از پوشش روده بزرگ و رکتوم شروع می‌شود. وقتی پزشکان در مورد سرطان کولورکتال صحبت می‌کنند، معمولاً به این مورد اشاره می‌کنند. هیچ دلیل واحدی برای این بیماری وجود ندارد. تقریباً همه این بیماری به صورت پولیپ‌های غیرسرطانی (خوش خیم) شروع و به آرامی به سرطان تبدیل می‌شوند.

موارد زیر از علل ابتلا به سرطان روده بزرگ محسوب می‌شوند:

• عمدتاً سن بالای 45 سال
• استعمال دخانیات و مشروبات الکلی بیش از حد
• چاقی
• پیروی از رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد گوشت قرمز یا فرآوری شده آن
• اگر که به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید هم‌چون بیماری‌های التهابی روده
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری که شامل ژنتیک و وراثت می‌شود.

عوامل خطر

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند عبارتند از:

• سن بالا: سرطان روده بزرگ در هر سنی قابل تشخیص است، اما اکثر افراد مبتلا به سرطان کولون بالای 50 سال سن دارند. میزان سرطان روده بزرگ در افراد کمتر از 50 سال در حال افزایش است، اما پزشکان مطمئن نیستند که چرا.
• نژاد آفریقایی-آمریکایی: آفریقایی-آمریکایی ها نسبت به سایر نژادها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
• سابقه شخصی سرطان کولورکتال یا پولیپ: اگر قبلاً سرطان روده بزرگ یا پولیپ های غیر سرطانی روده بزرگ داشته اید، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آینده بیشتر است.
• شرایط التهابی روده: بیماری های التهابی مزمن روده بزرگ، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
• سندرم های ارثی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد: برخی از جهش‌های ژنی که از نسل‌های مختلف خانواده شما منتقل می‌شود می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. تنها درصد کمی از سرطان های روده بزرگ با ژن های ارثی مرتبط هستند. شایع ترین سندرم های ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد، پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندرم لینچ است که به عنوان سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) نیز شناخته می شود.
• سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ: اگر یکی از بستگان خونی داشته باشید که به این بیماری مبتلا شده است، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است. اگر بیش از یک عضو خانواده سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم داشته باشند، خطر شما حتی بیشتر است.
• داشتن رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده: گوشت فرآوری شده شامل سوسیس بیکن و گوشت ناهار است. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی توصیه می کنند که گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده را به دو وعده در هفته محدود کنید (3).
• رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب: سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم ممکن است با یک رژیم غذایی معمولی غربی همراه باشد که فیبر کم و چربی و کالری بالایی دارد. تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی داشته است. برخی از مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که از رژیم های غذایی سرشار از گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده استفاده می کنند، افزایش می یابد.
• یک سبک زندگی کم تحرک: افرادی که غیر فعال هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند. انجام فعالیت بدنی منظم ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.
• دیابت: افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
• چاقی: افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ افزایش می یابد.
• سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
• الکل: مصرف زیاد الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
• پرتودرمانی برای سرطان: پرتودرمانی که برای درمان سرطان های قبلی روی شکم انجام می شود، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.

تشخیص سرطان روده بزرگ

آزمایش خون

از آن جایی که سرطان روده بزرگ اغلب به داخل روده خونریزی می دهد، ممکن است افراد درگیر این سرطان دچار کم خونی نیز بشوند. سنجش تعداد گلبول‌های قرمز در خون، که بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) است، می‌تواند احتمال خونریزی را نشان بدهد.

در آزمایش دیگری، سطح پروتئینی به نام آنتی ژن کارسینوامبریونیک (CEA) اندازه گیری می شود. سطوح بالای CEA می‌تواند نشان‌دهنده پخش تومور به بخش‌های دیگر بدن باشد. این تست، تست ایده آلی برای سرطان روده بزرگ نیست، چرا که در تنها ۶۰ درصد مبتلایان به سرطان روده بزرگ متاستاتیک افزایش می‌یابد. به علاوه، سایر بیماری‌های پزشکی می‌توانند موجب افزایش CEA شوند. آزمایش CEA بیشتر برای پایش سرطان روده بزرگ در افرادی که در حال دریافت درمان هستند استفاده می‌شود.

کولونوسکوپی

در طول کولونوسکوپی، پزشک لوله بلند و منعطف متصل به دوربین را وارد راست‌روده می‌کند تا داخل روده بزرگ را بررسی کند. ممکن است فرد مجبور باشد قبل از این آزمایش از رژیم غذایی خاصی پیروی کند. روده بزرگ همچنین نیاز به پاک‌سازی با ملین‌های قوی در فرآیندی به نام آماده‌سازی روده دارد. اگر پزشک پولیپ را در روده بزرگ پیدا کند، جراح آن‌ها را برداشته و برای بیوپسی می‌فرستد. در بیوپسی، پولیپ‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا سلول‌های سرطانی یا پیش سرطانی را پیدا کنند.

سیگموئیدوسکوپی

روشی مشابه کولونوسکوپی، به نام سیگموئیدوسکوپی، به پزشک اجازه می‌دهد تا بخش کوچک‌تری از ناحیه کولورکتال را بررسی کند.اگر سیگموئیدوسکوپی پولیپ را نشان ندهد یا پولیپ فقط در ناحیه‌ای کوچک باشد، ممکن است کولونوسکوپی کامل لازم نباشد.

اشعه ایکس باریم

در این روش از مایعی به نام باریم برای ارائه تصاویر واضح‌تر از روده بزرگ نسبت به اشعه ایکس استفاده می‌شود. ممکن است لازم باشد فرد قبل از انجام اشعه ایکس باریم از خوردن یا نوشیدن خودداری کند. پزشک محلولی مایع حاوی عنصر باریم را از طریق راست‌روده به روده بزرگ تزریق می‌کند. سپس عکس‌برداری با اشعه ایکس از روده بزرگ و راست‌روده را انجام می‌دهد. باریم در عکس اشعه ایکس سفید به نظر می‌رسد و هر تومور و پولیپ به‌صورت خطوط تیره ظاهر می‌شود.

اگر بیوپسی وجود سرطان روده بزرگ را نشان دهد، پزشک ممکن است برای ارزیابی گسترش سرطان، عکس قفسه سینه، سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن ریه، کبد و شکم تجویز کند. پس از تشخیص، پزشک مرحله سرطان را بر اساس اندازه، وسعت تومور و گسترش به غدد لنفاوی مجاور و اندام‌های دورتر تعیین می‌کند.

درمان سرطان روده بزرگ

گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارند اما بسته به شرایط بیمار هر یک از آن‎‌ها به صورت جدا و منحصرا و یا گاهی ترکیبی از آن‌ها می‌تواند منجر به بهبودی علائم بیماری شود. که شامل موارد زیر می‌شود:

دارودرمانی

یکی از ابتدایی‌ترین راهکارهای درمانی تجویز داروهای مسکن و کاهش التهابات است که پزشک معالج انجام می‌دهد و سپس به سراغ سایر روش‌های درمانی موجود می‌رود.

عمل جراحی

سرطان روده بزرگ در مرحله اول ممکن است با برداشتن تومور با استفاده از کولونوسکوپی درمان شود. برای مراحل بعدی سرطان، جراحی گسترده‌تری برای برداشتن بخشی از روده بزرگ که سرطانی است مورد نیاز است. این جراحی برداشتن کولون (کولکتومی) نامیده می‌شود.

شیمی‌درمانی

اکثر افراد مبتلا به مرحله سوم این بیماری پس از جراحی به مدت 3 تا 6 ماه شیمی‌درمانی می‌شوند. حتی اگر تومور برداشته شد، این عمل به عنوان روشی مکملی و کمکی درمانی، برای درمان سلول‌های سرطانی که ممکن است باقی بمانند انجام می‌شود. شیمی‌درمانی هم‌چنین برای بهبود علائم و طولانی‌تر شدن بقا در افراد مبتلا به سرطان کولون مرحله 4 استفاده می‌شود. شما ممکن است فقط یک نوع دارو یا ترکیبی از داروها را دریافت کنید.

پرتودرمانی

گاهی اوقات از پرتو درمانی برای سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. برای افراد مبتلا به بیماری مرحله‌ای که به کبد گسترش یافته است، می‌توان از درمان هدایت شده در کبد استفاده کرد.

رژیم غذایی سرطان روده بزرگ

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ باید بهبود کیفیت زندگی، افزایش انرژی، ساختاربخشی و بهبود سلامت کلی آنها را تامین کند. در زیر چند نکته و راهنمایی برای رژیم غذایی مفید برای افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ ارائه شده است:

• مصرف صحیح میوه و سبزیجات: سبزیجات و میوه‌های غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد آنتی‌اکسیدانی می‌توانند به کاهش خطر سرطان و حفظ سلامتی روده کمک کنند.
• محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های لبنی: محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های لبنی و جایگزینی آنها با منابع پروتئینی سالم از ماهی، مرغ و حبوبات می‌تواند مفید باشد.
• مصرف مواد آنتی‌اکسیدانی: مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌های تازه، سبزیجات و مغزهای خوراکی می‌تواند به مقابله با آسیب سلولی و کاهش التهاب‌ها کمک کند.
• مصرف فیبر: مصرف فیبر غذایی از منابع طبیعی مانند سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات کامل می‌تواند به بهبود سلامت روده کمک کند.
• مصرف مواد چربی سالم: انتخاب چربی‌های سالم مانند روغن‌های تخم‌مرغ، زیتون و آووکادو به جای چربی‌های اشباع، می‌تواند به حفظ سلامت قلب و عروق کمک کند.

به هر صورت، قبل از اعمال هرگونه تغییرات در رژیم غذایی خود، مهم است که با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید تا بهترین رژیم غذایی برای وضعیت شما تعیین شود.