آندوسکوپی یک شیوه تشخیصی و کم تهاجمی است که از آن برای بررسی دستگاه گوارش استفاده میشود. آندوسکوپ وسیلهای مجهز به دوربین، نور و لوله انعطافپذیر است که میتواند به قسمتهای مختلف مجاری درونی شما از جمله معده، روده، رحم و ریه وارد شود و از آنها تصویربرداری کند. همچنین ممکن است در انتهای لوله آندوسکوپ یک قیچی جراحی برای تهیه بیوپسی از بافتها تعبیه شود.
انواع مختلفی از آندوسکوپی وجود دارند که هر کدام بسته به قابلیتشان برای بخش خاصی از بدن مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال، برای بررسی دهان، گلو و مری از آندوسکوپی فوقانی استفاده میشود یا برای بررسی راست روده و روده بزرگ از کولونوسکوپی استفاده میشود. آندوسکوپیها فقط مختص به تشخیص نیستند و میتوانند در برخی از عملهای جراحی نیز مورد استفاده قرار گیرند.
آندوسکوپی شیوه رایجی است که اغلب پزشکان از آن برای تشخیص انواع بیماریها استفاده میکنند، اما متخصص گوارش به طور اختصاصیتر از این آزمایش تصویربرداری بهره میبرد. بنابراین بهتر است برای انجام آندوسکوپی به متخصص داخلی یا گوارش مراجعه کنید.
اندوسکوپی چیست؟
دستگاه آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی دستگاهی است که توسط آن پزشک متخصص میتواند داخل بخشهای مختلف بدن را مشاهده و جراحیهای محدودی را توسط آن انجام دهد. نام آندوسکوپ از ترکیب دو کلمه ENDO به معنای درون و SCOPE به معنای دیدن، ساخته شده است.
به طور کلی دو نوع آندوسکوپ وجود دارد:
- دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف: شامل یک لوله قابل انعطاف که در سری که وارد بدن میشود دارای عدسی است. این عدسی داخلی نامیده میشود و تصویر داخل بدن را توسط یک کابل فیبر نوری قابل انعطاف به عدسی خارجی منتقل میکند .
- دستگاه آندوسکوپی ریجید: این نوع آندوسکوپ دارای لولهای کوتاهتر از انواع آندوسکوپ های قابل انعطاف است. این لوله سخت است و قابلیت انعطاف ندارد.
آندوسکوپی روشی است که توسط آن متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی به منظور تشخیص یا درمان به کمک دستگاهی مخصوص به نام آندوسکوپ به بررسی و یا جراحی ارگانهای داخلی مانند معده و روده و یا عروق خونی داخلی بدن بیمار میپردازد این روش به جراح اجازه میدهد تا بدون ایجاد برش و شکاف بزرگ در بدن بیمار دست به اقدام تشخیصی و یا درمانی بزند.
جراح لولهی آندوسکوپ را از طریق برشی کوچک و یا از طریق مجراهای طبیعی بدن مانند دهان، بینی، مقعد غیره وارد بدن بیمار میکند. آندوسکوپ لولهای انعطافپذیر است که در انتهای آن دوربینی تعبیه شده تا پزشک بتواند اندامهای درونی را مشاهده کرده و یا در صورت نیاز با پنس و قیچیای که در انتهای آندوسکوپ وجود دارد عمل جراحی انجام داده و یا نمونه برداری از بافتها را انجام دهد.
به چه علت آندوسکوپی صورت میگیرد؟
با توجه به وضعیت بیمار و نوع بیماری علت اندوسکوپی از فرد به فرد دیگر فرق میکند. از جمله مواردی که پزشک برای پیدا کردن علت بیماری آندسکوپی را تجویز می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
علت اندوسکوپی اندام های فوقانی برای تشخیص و گاهی اوقات درمان انجام می شود. بررسی علائم و علت اندوسکوپی ممکن است به پزشک کمک کند تا علائم و نشانه های گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکمی، مشکلات بلعیدن و خونریزی گوارشی را تشخیص دهد. همچنبن ممکن است پزشک برای جمع آوری نمونه های بافت (بیوپسی) از آندوسکوپی برای بیماریها و شرایط مانند کم خونی، خونریزی، التهاب، اسهال یا سرطان سیستم گوارش استفاده کند.
پزشک می تواند از طریق آندوسکوپ ابزار مخصوصی برای درمان مشکلات سیستم گوارش مانند سوزاندن یک منبع خونریزی برای متوقف کردن خونریزی گوارشی، قطع کردن یک پولیپ یا از بین بردن یک شی خارجی استفاده کند. علت آندوسکوپی گاهی برای کمک به سایر روشهای درمانی مانند سونوگرافی است. یک پروب اولتراساوند ممکن است به اندوسکوپ متصل شود تا تصاویر متفاوتی از دیوار مری یا معده ایجاد شود.
گاهی علت اندوسکوپی بررسی و تشخیص علت مشکلاتی مثل درد مداوم قسمت فوقانی شکم، تهوع، استفراغ، اشکال در بلع یا سوزش سر دل است. علت اندوسکوپی می تواند خارج کردن جسم خارجی از دستگاه گوارش یا تشخیص ناهنجاریهای مری، معده یا دوازدهه و نیز تومورها و سرطان هایی که در مراحل اولیه هستند باشد. برخی پزشکان اندوسکوپی را برای انجام نمونه برداري و تشخیص تومورهای بدخیم از تومورهای خوش خیم انجام می دهند. علت آندوسکوپی در مواردی مانند تشخیص عفونت هلیکو باکتر پیلوری در معده است. آندوسکوپی اجازه می دهد تا دکتر شما به صورت بصری یک عضو را بدون نیاز به برش بزرگ ببیند. یک صفحه نمایش در اتاق عمل اجازه می دهد که دکتر دقیقا همان چیزی را که آندوسکوپ می بیند، ببیند. اگر هر یک از علائم و نشانه های زیر را دارید، پزشک ممکن است آندوسکوپی را تجویز کند، علت آندوسکوپی ممکن است موارد زیر باشد:
- بیماری های روده ای التهابی (IBD) مانند کولیت زخمی (UC) و بیماری کرون
- زخم معده
- یبوست مزمن
- پانکراتیت
- خونریزی غیر قابل توضیح در دستگاه گوارش
- تومورها
- عفونتها
- انسداد مری
- بیماری ریفلاکس گوارشی (GERD)
- فتق هیاتال
- خونریزی واژینال غیر معمول
- خون در ادرار
چگونه باید برای آندوسکوپی آماده شویم؟
تیم مراقبتهای بهداشتی دستورالعملهای دقیقی را در مورد نحوه آمادهسازی به بیمار میدهد که شامل:
- باید تا چند ساعت قبل از عمل از خوردن یا آشامیدن چیزی خودداری کرد.
- باید چند روز قبل از عمل، مصرف داروهای رقیقکننده خون را متوقف کرد. این باعث کاهش خطر خونریزی میشود. بیمار باید از پزشک خود بپرسد که کدام داروها را قطع کند و چه زمانی باید دوباره مصرف داروها را شروع کند.
- فرد باید یک ملین مصرف کند یا، از تنقیه برای خارج کردن مدفوع از روده خود استفاده کند. این مرحله فقط در انواع خاصی از آندوسکوپی انجام میشود.
در طول فرآیند آندوسکوپی
بیمار برای اکثر روشهای آندوسکوپی، نیازی به ماندن یک شب در بیمارستان نخواهد داشت. فرد با توجه به نوع آندوسکوپی ممکن است یک نوع بیهوشی دریافت کند. فرد با توجه به نوع بیهوشی ممکن است در طول عمل بیدار، خوابآلود یا خواب باشد و در این زمان مراقبتهای مربوط به بیهوشی، شامل نظارت بر دمای بدن فرد، فشار خون و ضربان قلب انجام میشود.
در طول فرآیند آندوسکوپی، پزشک تصاویر آندوسکوپ را بررسی و احتمالاً ضبط میکند. او در این زمان میتواند بیوپسی هم انجام دهد، تا از سلامت بیمار اطمینان بیشتری به دست آورد.
مراقبتهای بعد از آندوسکوپی
پس از انجام آندوسکوپی (معاینه داخلی با استفاده از تجهیزات اندوسکوپی) برای بررسی علت بلع دردناک و مشکلات دهان و گلو، ممکن است نیاز به مراقبتهای بعد از عمل داشته باشید. برخی از مراقبتهای معمولاً توصیه شده پس از آندوسکوپی عبارتند از:
- مراقبت پس از آندوسکوپی: پس از آندوسکوپی، ممکن است دچار خستگی، سردرد یا حالت تهوع شوید. در این صورت نیاز است که در خانه استراحت کافی داشته باشید.
- تغذیه: از مراقبتهای اصلی پس از آندوسکوپی، توجه به تغذیه مناسب است. ممکن است به شما توصیه شود که از مواد نرم و ملین برای غذاها استفاده کنید تا از تحریک کمتری برای دهان و گلو خود بهره مند شوید.
- مصرف مایعات: مصرف مایعات از اهمیت ویژهای برخوردار است. اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی آب و مایعات مانند آب، آبنبات، سوپ و نوشابه ملین مصرف میکنید تا از خشکی دهان و گلو جلوگیری شود.
- داروها و دستورات پزشکی: اگرپزشک شما هر گونه داروهایی یا دستورات خاصی پس از آندوسکوپی تجویز کرده است، حتماً باید آنها را با دقت دنبال کنید.
- پیگیری و مشاوره پزشکی: پس از آندوسکوپی، ممکن است نیاز به پیگیری و مشاوره با پزشک خود داشته باشید تا وضعیت خود را گزارش دهید و دستورات بیشتر را دریافت کنید.
بهترین راه برای مراقبتهای بعد از آندوسکوپی، پیروی از دستورات پزشک شماست. حتماً با پزشک خود در مورد هر گونه نگرانی یا سوالی که دارید صحبت کنید.