یبوست یک مشکل گوارشی رایج است و بسیاری از افراد حداقل یکبار به یبوست کوتاه مدت یا حاد مبتلا می‌شوند. اما زمانی که علائم یبوست برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، به عنوان یبوست مزمن در نظر گرفته میشود. یبوست مزمن نشانه وجود یک مشکل در سیستم گوارش، عوارض ابتلا به برخی بیماری‌ها و یا مصرف بعضی داروها است. یبوست به طور کلی با داشتن رژیم غذایی سرشار از فیبر و تحرک کافی برطرف میشود، اما یبوست مزمن علاوه بر تغییر سبک زندگی، معمولا به درمان دارویی نیز احتیاج دارد. این عارضه با وجود اینکه رایج و قابل درمان است، اما می‌تواند در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کند و در مواردی نیز نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری باشد. بنابراین بهتر است با روش‌های پیشگیری از آن آشنا باشید و در صورت ابتلا، برای درمان با پزشک متخصص مشورت کنید.
یبوست مزمن چیست؟
هر فرد ممکن است در طول زندگی خود دچار یبوست شود. اما این عارضه موقتی است و تنها زمانی که علائم آن بیشتر از 3 ماه طول بکشد، یبوست مزمن (Chronic Constipation) نامیده میشود. هنگامی که دچار یبوست می‌شوید، اجابت مزاج سخت شده و تعداد دفعات آن نیز کاهش پیدا می‌کند. اجابت مزاج از 3 مرتبه در روز تا 3 مرتبه در هفته طبیعی است و در صورتی که عمل دفع، سخت و طولانی یا کمتر از 3 مرتبه در هفته باشد، فرد مبتلا به یبوست است.
یبوست کوتاه مدت یا حاد در اکثر مواقع به دلیل تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت ورزشی رخ می‌دهد که با افزایش مصرف فیبر و مایعات درمان میشود. اما گاهی نیز ممکن است علائم یبوست را برای مدت طولانی‌تری تجربه کنید که در این صورت دچار یبوست مزمن شده‌اید. از نظر پزشکی یبوست مزمن شامل علائم زیر است:
- علائم آن 3 ماه یا بیشتر طول بکشد
- تنها با تغییر در رژیم غذایی یا ورزش حل نشود
- فقط با داروهای تجویزی برطرف شود
علائم یبوست مزمن
بسیاری از افرادی که به دلیل ابتلا به یبوست مزمن به پزشک مراجعه می‌کنند، در واقع دچار این عارضه نیستند. از نظر پزشکی اگر فردی حداقل سه مورد از علائم زیر را در یک دوره 3 ماهه تجربه کند، به یبوست مزمن مبتلا شده است:
- دفع کمتر از سه مرتبه در هفته
- دفع مدفوع سفت، توده‌ای یا سنگریزه مانند
- دشواری در دفع (نیاز به فشار برای تخلیه روده)
- احساس عدم تخلیه کامل راست روده پس از اجابت مزاج
- احساس انسداد راست روده
- نیاز به کمک برای تخلیه راست روده با فشار دادن روی شکم یا با وارد کردن انگشت برای خارج کردن مدفوع در حالت نشسته
- وجود خون در مدفوع یا خونریزی از راست روده
- درد دائمی شکم
- درد شدید هنگام دفع و در پایین کمر
- حالت تهوع
- تب
- کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل
دلایل ایجاد یبوست مزمن
اگرچه افراد مبتلا به یبوست مزمن علائم مشابهی را تجربه می‌کنند، اما علت ایجاد یبوست ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. این دلایل را می‌توانیم به عوامل مربوط به تغذیه، سبک زندگی، شرایط بدنی، مصرف برخی داروها و ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای طبقه‌بندی کنیم.
دلایل ایجاد یبوست مزمن
|
تغذیه، سبک زندگی و شرایط بدنی |
مصرف برخی داروها |
مشکلات و بیماری‌های روده |
بیماری‌های زمینه‌ای |
| عادات غذایی ناسالم و کمبود فیبر |
مکملهای آهن |
سندرم روده تحریک‌پذیر |
مشکلات هورمونی |
| مصرف کم مایعات |
مکملهای کلسیم |
التهاب دیورتیکولیت یا پروکتیت |
دیابت و هایپرکلسمی |
| فعالیت فیزیکی کم |
داروهای مسکن و ضد درد |
انسداد روده یا راست‌روده |
اختلال اعصاب و ستون فقرات |
| عدم دفع به موقع |
آنتی اسیدها |
بیماری کرون |
اختلالات میوپاتی |
| مصرف زیاد لبنیات و گوشت قرمز |
استفاده زیاد از ملین‌ها |
بیماری هیرشپرونگ |
استرس و اضطراب |
| بارداری |
داروهای ادرارآور |
هموروئید یا بواسیر |
افسردگی |
|
آنتی هیستامین‌ها |
شقاق مقعد |
اختلالات اشتها |
|
|
داروهای فشارخون |
ضعف عضلات لگن و روده |
||
|
داروهای ضد افسردگی |
بیماری سلیاک |
||
|
داروهای ضد تشنج |
سرطان روده |
||
|
قرص‌های ضدبارداری |
تغذیه، سبک زندگی و شرایط بدنی
کمبود فیبر، عدم مصرف کافی مایعات و عدم تحرک از شایع‌ترین علل ایجاد یبوست و تبدیل آن به یبوست مزمن به شمار می‌روند. به طور کلی عواملی که موجب ایجاد یبوست مزمن می‌شوند شامل:
- عادات غذایی ناسالم و کمبود فیبر در رژیم غذایی، حجم مدفوع را کم کرده و حرکات روده را نیز کاهش می‌دهند.
- عدم نوشیدن کافی مایعات که منجر به کم آبی بدن و اختلال حرکت مدفوع در روده میشود.
- عدم داشتن تحرک و فعالیت فیزیکی مانند ورزش، موجب کند شدن حرکات روده میشود.
- عادت به نگه داشتن مدفوع و عدم تخلیه هنگام احساس دفع، موجب کاهش نشانه‌های این احساس و ایجاد یبوست می‌شوند.
- مصرف زیاد لبنیات و گوشت قرمز.
- در دوران بارداری به دلیل افزایش هورمون پروژسترون، حرکات دستگاه گوارش کند میشود.
مصرف برخی داروها
یبوست گاهی مواقع در نتیجه عوارض جانبی مصرف برخی داروها بروز پیدا می‌کند که در صورت مصرف مداوم می‌تواند تبدیل یبوست مزمن شود. البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که هیچگاه نباید داروهای خود را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. اما اگر احتمال می‌دهید که یبوست شما به علت مصرف دارو ایجاد شده است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. داروهایی که احتمال ابتلا به یبوست مزمن را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- مکملهای آهن
- مکملهای کلسیم
- داروهای مسکن و ضددرد مانند مورفین، ایبوپروفن، کدئین و ترامادول
- آنتی اسیدها که دارای کلسیم یا آلومینیوم هستند و برای مشکلات معده استفاده می‌شوند
- استفاده مکرر از ملین‌ها
- دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور)
- آنتی هیستامین‌ها
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم (داروهای ضد فشارخون)
- داروهای ضد افسردگی خاص
- داروهای ضد تشنج
- قرص‌های ضدبارداری
- داروهای مربوط به درمان بیماری پارکینسون
مشکلات و بیماری‌های روده
برخی اوقات علت ابتلا به یبوست مزمن، بیماری‌ها و مشکلات مربوط به دستگاه گوارش است که با درمان آنها، یبوست نیز به تدریج برطرف خواهد شد. این بیماری‌ها عبارتند از:
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- التهاب مرتبط با بیماری دیورتیکولیت یا پروکتیت
- انسداد روده یا راست‌روده
- بیماری کرون
- بیماری هیرشپرونگ
- هموروئید یا بواسیر
- شقاق مقعد
- اختلال عملکرد عضلات کف لگن و روده‌ها
- بیماری سلیاک
- سرطان روده
بیماری‌های زمینه‌ای
یبوست مزمن می‌تواند از عوارض ابتلا به برخی از بیماری‌ها باشد. بیماری‌های زیر می‌توانند دلیل بروز یبوست مزمن باشند:
- عدم تعادل هورمونی، مانند پرکاری تیروئید
- شرایطی که بر متابولیسم بدن تأثیر می‌گذارند، مانند دیابت و هایپرکلسمی (افزایش کلسیم خون)
- اختلالاتی که بر اعصاب و ستون فقرات تأثیر می‌گذارند، مانند بیماری پارکینسون، ام اس یا آسیب نخاعی
- اختلالات میوپاتی مانند آمیلوئیدوز و اسکلرودرمی
- مشکلات سلامت روان از جمله:
- استرس و اضطراب
- افسردگی
- اختلالات اشتها مانند بی‌اشتهایی عصبی
گاهی نیز ممکن است علت ایجاد یبوست مزمن قابل تشخیص نباشد. یبوست مزمنی که بدون علت شناخته شده رخ دهد، یبوست مزمن ایدیوپاتیک نامیده میشود.
درمان یبوست مزمن
درمان یبوست مزمن با توجه به شدت و علت اصلی ایجاد آن متفاوت است. گزینه‌های درمانی احتمالی شامل دوره درمان ترکیبی متشکل از تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی و همچنین مصرف برخی داروها است که با توجه به علت بیماری تجویز می‌شوند. در برخی موارد نیز برای درمان یبوست از تکنیک بیوفیدبک و یا عمل جراحی استفاده میشود.
تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی
درمان ترکیبی اولیه یبوست مزمن شامل تغییر سبک زندگی و درمان دارویی است. هدف از بهبود رژیم غذایی، افزایش تدریجی میزان فیبر رژیم غذایی به 20 الی 25 گرم در روز است. ارزیابی میزان اثربخشی این روش حداقل به 1 ماه زمان نیاز دارد. پس از افزایش فیبر ممکن است در هفته‌های اول دچار نفخ، اتساع شکمی و عوارض گوارشی شوید. درمان غیر دارویی یبوست مزمن شامل موارد زیر است:
- افزایش مصرف فیبر: فیبر موجود در مواد غذایی، حجم بیشتری به مدفوع می‌دهد و باعث میشود مدفوع سریع‌تر از روده عبور کند. پزشک ممکن است با اضافه کردن میوه و سبزیجات بیشتر به رژیم غذایی، میزان مصرف فیبر را به تدریج افزایش دهد. استفاده از غلات کامل یا سبوس‌دار به جای غلات تصفیه شده نیز به افزایش فیبر کمک می‌کند.
- نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی: مصرف مایعات به خصوص آب، مدفوع را نرم می‌کند و حرکت آن را در روده‌ها تسهیل می‌سازد.
- افزایش فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم مانند ورزش کردن باعث افزایش فعالیت ماهیچه‌ها در روده میشود و به عبور راحت‌تر مدفوع از سیستم گوارش کمک می‌کند. بنابراین، افزایش فعالیت بدنی موجب تقویت حرکات منظم روده خواهد شد.
- عدم تاخیر در دفع: اگر احساس دفع را نادیده بگیرید و تخلیه مدفوع را به طور مداوم به تاخیر بیندازید، پس از مدتی حرکات منظم روده کاهش پیدا می‌کند و این موضوع باعث ایجاد یا افزایش یبوست میشود.
درمان دارویی
اگر تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی موثر نباشد، مصرف برخی داروها می‌تواند به افزایش حرکات روده و نرم شدن مدفوع کمک کند. این داروها شامل داروهای بدون نسخه و داروهایی هستند که باید توسط پزشک تجویز شوند. اما به طور کلی، به دلیل عوارض جانبی برخی از این داروها و اهمیت دوز مصرفی آنها، حتما پیش از مصرف هرکدام با پزشک خود مشورت کنید.
- فیبر خوراکی: یا داروهای ملین مانند پسیلیوم که مدفوع را حجیم و دفع آن را راحت‌تر می‌کنند.
- نرم کننده های مدفوع (سورفکتانت‌ها): مانند دوکوزات سدیم که آب را از روده جذب می‌کند تا مدفوع مرطوب و نرم شود.
- مسهل‌های اسموتیک: مانند پلی اتیلن گلایکول و منیزیم سولفات که با استفاده از ایجاد فشار اسمزی، باعث افزایش ورود آب به روده بزرگ می‌شوند.
- ملین‌های محرک: مانند بیزاکودیل و سنا که موجب انقباض و تحریک حرکات روده میشود. این داروها در ابتدای درمان نباید استفاده شوند و فقط در صورتی که بیمار به داروهای بالا پاسخ ندهد، باید به صورت متناوب (نه مداوم) مصرف شوند.
- شیاف یا انما: مانند شیاف سدیم فسفات یا گلیسرین.
- تنقیه با سالین یا کف صابون: در طول این عمل، راست روده با آب و کف صابون یا محلول نمکی شستشو داده میشود.
- برخی از داروهای جدید: مانند لوبی پروسترون یا لیناکلوتاید که فعال کننده کانال کلر هستند و موجب افزایش ترشح مایع حاوی کلر از روده میشود. این دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود.
بیوفیدبک
علاوه بر تغذیه و سبک زندگی نامناسب، یبوست می‌تواند به دلیل اختلالات عضلات کف لگن و روده نیز ایجاد شود. آموزش بیوفیدبک (BT) نوعی رفتار درمانی است که هدف آن درمان یبوست و سایر اختلالات عملکرد روده است. بیوفیدبک شامل بازآموزی عضلات و یادگیری نحوه کنترل عضلات لگنی است که از مثانه و روده حمایت می‌کنند.
در زمان دفع مدفوع، هنگامی که فرد لگن خود را به سمت پایین خم می‌کند، عضلات کف لگن و عضلات خارجی مقعد باید شل شوند. بیوفیدبک به افرادی که غیرارادی این عضلات را منقبض می‌کنند، به طور موثر کمک می‌کند تا با شل کردن این عضلات در زمان مناسب، احتمال اجابت مزاج در آنان افزایش یابد.
برای آموزش بیوفیدبک، فیزیوتراپیست حسگرهایی که به یک مانیتور متصل هستند را داخل مقعد و روی شکم قرار می‌دهد. با شبیه سازی فشار دفع، عضلات درگیر به شکل گرافیکی در مانیتور قابل مشاهده هستند. فیزیوتراپیست با آموزش و تمرین به شما یاد می‌دهد که چطور عضلات خود را کنترل کنید. درمان ترکیبی بیوفیدبک و بهبود رژیم غذایی، درصد بالایی از افراد مبتلا به یبوست مزمن را درمان می‌کند.
فیزیوتراپی
زمانی که علت ایجاد یبوست، ضعف عضلات کف لگن و عضلات محیطی روده باشد، فیزیوتراپی نیز می‌تواند به عنوان یک روش درمانی برای یبوست استفاده شود. در این روش، فیزیوتراپیست بر تقویت عضلات لگن و عملکرد صحیح آنها تمرکز می‌کند. عضلات لگن مانند عضله مقعد و عضلات دستگاه تناسلی از جمله عضلاتی هستند که در فرآیند مربوط به تخلیه روده نقش دارند.
فیزیوتراپی برای درمان یبوست از تمرینات فیزیکی و ماساژ استفاده می‌کند تا عملکرد عضلات روده و سیستم گوارش را بهبود بخشد. تمرینات فیزیکی می‌توانند به تقویت عضلات لگن و عضلات محیطی روده کمک کرده و حرکت مدفوع را سریع‌تر کنند. روش‌های ماساژ نیز با افزایش گردش خون می‌توانند به تسهیل حرکت مدفوع و کاهش تنش عضلات کمک کنند.
تمریناتی که فیزیوتراپیست به شما آموزش می‌دهد شامل موارد زیر است:
- انقباض متناوب عضلات کف لگن: این تمرین شامل انقباض و رها کردن متناوب عضلات مختلف لگن است که می‌تواند به تقویت عضلات محیطی لگن و تسریع در حرکت مدفوع کمک کند.
- تمرینات پیلاتس: پیلاتس شامل تمریناتی برای تقویت عضلات اصلی بدن از جمله عضلات لگن انجام میشود که می‌تواند به بهبود عملکرد روده و کاهش یبوست کمک کند.
عمل جراحی
نیاز به جراحی برای یبوست مزمن بسیار نادر است و معمولا این عارضه با تغییر رژیم غذایی، سبک زندگی و مصرف دارو برطرف میشود. با این حال، اگر یبوست به دلیل ابتلا به برخی بیماری‌های مرتبط با روده بروز پیدا کند، ممکن است فرد برای رفع انسداد روده یا بخشی از کولون به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
عوارض یبوست مزمن در صورت عدم درمان
اگر یبوست به مدت طولانی ادامه پیدا کند و یا اگر نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد، ممکن است موجب بروز برخی عوارض خاص شود. بنابراین پیشگیری از ابتلا به یبوست و درمان یبوست مزمن یا شدید می‌تواند به کاهش خطر این عوارض کمک کند. آسیب‌هایی که در نتیجه ابتلا به یبوست مزمن ایجاد می‌شوند شامل:
- ایجاد هموروئید یا بواسیر که باعث ظاهر شدن رگ‌های خونی متورم و ملتهب در مقعد میشود
- خونریزی مقعد پس از دفع
- بی‌اختیاری دفع
- شقاق مقعد که به پارگی کوچک در اطراف مقعد گفته میشود
- نهفتگی مدفوع که زمانی رخ می‌دهد که مدفوع از حرکت باز می‌ایستد و در رکتوم یا مقعد گیر می‌کند و منجر به انسداد مکانیکی روده میشود
- بیرون زدگی راست روده که می‌تواند به دلیل اعمال فشار زیاد برای دفع مدفوع ایجاد شود
چه افرادی بیشتر مستعد ابتلا به یبوست مزمن هستند
افراد در هر سنی ممکن است بنابر دلایل گفته شده، گاهی اوقات دچار یبوست شوند. اما برخی عوامل باعث می‌شوند که افراد با احتمال بیشتری به یبوست مزمن مبتلا شوند. این عوامل عبارتند از:
- سن: یبوست مزمن در سالمندان بیشتر رخ می‌دهد. افراد بالای 65 سال اغلب فعالیت بدنی کمتر، متابولیسم کندتر و قدرت انقباض عضلانی کمتری در طول دستگاه گوارش خود دارند.
- جنسیت: معمولا زنان به دلیل تغییرات هورمونی، بیشتر مستعد ابتلا به یبوست مزمن هستند. این تغییرات هورمونی در زمان یائسگی، بارداری و شیردهی رخ می‌دهد. یبوست مزمن در بارداری علاوه بر تغییرات هورمونی به دلیل رشد جنین داخل رحم نیز ممکن است ایجاد شود، زیرا جنین در حال رشد به روده‌ها فشار وارد کرده، آنها را منقبض می‌کند و سرعت دفع مدفوع را کاهش می‌دهد.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی ناسالم که حاوی فیبر و مایعات کمی باشد نیز می‌تواند عامل بروز یبوست مزمن باشد. فیبر موجود در میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و دانه‌ها به حرکت روده کمک می‌کند و کمبود آن منجر به یبوست میشود. بنابراین افرادی که غذاهای چرب و فست فود مصرف می‌کنند، استعداد بیشتری برای ابتلا به یبوست مزمن دارند.
- کم تحرکی: فعالیت بدنی ناکافی یا نشستن طولانی مدت می‌تواند باعث کاهش حرکت روده و افزایش احتمال یبوست شود. بنابراین، افرادی که کارمند هستند یا کار آنها بیشتر در حالت نشسته است، به دلیل نداشتن فعالیت بدنی کافی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به یبوست مزمن قرار دارند.
راه‌های تشخیص علت ایجاد یبوست مزمن
برای تشخیص علت مشکلات اجابت مزاج مانند یبوست مزمن، روش‌های مختلفی وجود دارد. پزشک ابتدا شما را معاینه کرده و سوابق پزشکی و داروهای مصرفی‌تان را نیز بررسی می‌کند. سپس از روش‌های زیر برای تشخیص دقیق‌تر کمک می‌گیرد:
- آزمایش‌های خون و ادرار: انجام این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا مشکلاتی مانند عفونت، التهاب و اختلالات هورمونی را تشخیص دهد.
- آزمایش مدفوع: آزمایش مدفوع می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشکلات مرتبط با گوارش مانند عفونت، خونریزی و مشکلات هضمی را تشخیص دهد.
- مانومتری آنورکتال: یک روش تشخیصی است که به کمک آن میزان عملکرد راست روده و اسفنگتر مقعد اندازه‌گیری میشود.
- تست بالون: این روش معمولا همراه با مانومتری آنورکتال انجام میشود. پزشک یک بالون را داخل راست‌روده قرار می‌دهد و مدت زمانی که طول می‌کشد تا بالون خارج شود را محاسبه می‌کند.
- کولونوسکوپی: در طی انجام کولونوسکوپی پزشک با استفاده از یک دوربین مخصوص، داخل روده را مشاهده کرده و هرگونه تغییر از جمله تومور، پلیپ یا شقاق را تشخیص می‌دهد.
- تصویربرداری: تصویربرداری با اشعه ایکس و MRI در برخی موارد به پزشک کمک می‌کند تا ساختار دقیق روده را مشاهده کرده و علت مشکلات اجابت مزاج را تشخیص دهد.
روش‌های پیشگیری از یبوست مزمن
روش‌های پیشگیری از ابتلا به یبوست بسیار ساده است و با رعایت برخی موارد، یبوست خود به خود برطرف میشود. اما اگر یبوست خود را جدی نگیرید، به تدریج دچار یبوست مزمن می‌شوید. بنابراین با انجام موارد زیر، سلامت عمومی بدن خود را افزایش دهید و از ابتلا به یبوست مزمن نیز جلوگیری کنید.
رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست
شما می توانید با داشتن رژیم غذایی مناسب از ابتلا به یبوست جلوگیری کنید. بنابراین اگر در گروه‌های خطر هستید و یا طی ماه‌های گذشته چندین بار دچار یبوست شدید، حتما به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر: مصرف غذاهای حاوی فیبر به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند. میوه، سبزیجات، غلات کامل (سبوس‌دار) و حبوبات، منابع مناسبی برای تامین فیبر روزانه هستند.
- مصرف مایعات: مصرف مقدار کافی مایعات به خصوص آب می‌تواند به نرم شدن مدفوع و کاهش احتمال ابتلا به یبوست کمک کند. بنابراین سعی کنید روزانه 8 لیوان آب بنوشید.
- کاهش مصرف کافئین و الکل: از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید، زیرا این مواد می‌توانند باعث ایجاد کم آبی در بدن شوند. از مصرف آبمیوه و نوشیدنی‌های شیرین نیز پرهیز کنید.
- کاهش مصرف گوشت و کربوهیدرات: مصرف گوشت‌های فرآوری شده، غذاهای سرخ شده و کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان سفید، پاستا و سیب زمینی را کاهش دهید. مصرف گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ مانعی ندارد. مصرف غذاهای پرچرب مانند تخم مرغ را نیز کمتر کنید.
- کاهش مصرف لبنیات: در برخی از افراد مصرف لبنیات باعث ایجاد یبوست میشود، بنابراین مصرف این مواد را کنترل کنید و از محصولات لبنی کم چرب استفاده کنید.
- استفاده از ملین‌های طبیعی: مصرف روزانه ملین‌های طبیعی مانند آلو، انجیر خشک، خاکشیر و روغن زیتون به رفع یبوست و پیشگیری از ابتلا به آن کمک بسیاری می‌کند.
- مصرف مکملهای حاوی فیبر: اگر نمی‌توانید فیبر روزانه مورد نیاز را از مواد غذایی تامین کنید، مصرف مکملهای حاوی فیبر به رفع علائم یبوست کمک می‌کند.
- مصرف مکملهای پروبیوتیک: مصرف مکملهای حاوی پروبیوتیک، عملکرد روده‌ها را بهبود می‌بخشد و از ابتلا به یبوست جلوگیری می‌کند.
- عدم مصرف قرص‌های ملین: به صورت سرخود از ملین‌ها استفاده نکنید. استفاده بیش از حد از ملین می‌تواند باعث ایجاد یبوست شود.
تغییر در سبک زندگی و ترک عادات رفتاری نادرست
- فعالیت بدنی منظم: ورزش و فعالیت بدنی منظم به تحرک روده‌ها کمک کرده و از ابتلا به یبوست نیز جلوگیری می‌کند. بنابراین حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی را در برنامه‌ی روزانه خود قرار دهید؛ حتی اگر یک پیاده روی ساده باشد.
- عدم نگه داشتن مدفوع هنگام احساس دفع: اگر روزانه در زمان منظم و بلافاصله پس از احساس دفع، اجابت مزاج کنید، کمک زیادی به عدم ابتلا به یبوست خواهد کرد. زیرا عدم توجه به این نشانه در مدت طولانی باعث کاهش و قطع ارسال آن از سمت مغز میشود.
- کنترل استرس: استرس و اضطراب می‌تواند عاملی برای ایجاد یبوست باشد. انجام تمرین‌های آرامش بخش، مدیتیشن و یا یوگا به کاهش استرس و پیشگیری از یبوست کمک می‌کنند.
- اصلاح نحوه نشستن در توالت: نحوه نشستن خود در توالت را بررسی کنید. گاهی بالا بردن پاها و تکیه دادن به عقب در توالت فرنگی یا استفاده از توالت ایرانی ممکن است اجابت مزاج را آسان‌تر کند.
- حذف عوامل ایجاد حواس‌پرتی هنگام اجابت مزاج: در هنگام اجابت مزاج از مطالعه و یا کار با تلفن همراه خود پرهیز کنید.
کلام آخر
یبوست یک هشدار از سمت روده برای اعلام وجود یک مشکل در حالت طبیعی بدن، به خصوص دستگاه گوارش است. بنابراین، در صورت ابتلا به یبوست، ساده از آن عبور نکنید و به دنبال علت و درمان آن باشید. به طور کلی داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر و تحرک بدنی کافی، بسیاری از عوامل ایجاد یبوست را خود به خود برطرف می‌کند و حتی در صورت ابتلا نیز با رعایت این موارد، یبوست درمان میشود. اما اگر با وجود رعایت این موارد، علائم یبوست ادامه پیدا کرد، بهتر است آن را جدی بگیرید و با مراجعه به پزشک متخصص، یبوست خود را درمان کنید.
در صورتی که فکر می‌کنید به این عارضه مبتلا هستید، از طریق صفحه تماس با ما راه‌های ارتباطی با مطب دکتر علی صادقی، فوق تخصص گوارش و کبد را مشاهده کنید. همچنین می‌توانید برای دریافت مشاوره یا دریافت نوبت ویزیت با شماره 02188103154 یا 02188723651 تماس حاصل فرمایید.
برای نوبت دهی آنلاین می‌توانید از طریق دایرکت پیج اینستاگرام دکتر صادقی نیز اقدام کنید.
سوالات متداول
بهترین ملین برای یبوست مزمن چیست؟
برگ سنا یک ملین قوی است. از سنا برای درمان یبوست و رفع هموروئید استفاده میشود. انتراکوبینون موجود در برگ سنا باعث افزایش حرکات روده و رفع یبوست میشود. توجه داشته باشید که استفاده طولانی مدت از برگ سنا باعث تنبلی روده و تشدید یبوست میشود.
بهترین دارو برای درمان یبوست مزمن چیست؟
بهترین دارو برای درمان یبوست مزمن ممکن است با توجه به علت و شدت یبوست متفاوت باشد. برخی از داروهای معمول برای درمان یبوست مزمن شامل لاکتولوز، پلی اتیلن گلیکول، سنا و قرص سیلاکس هستند.
آیا یبوست می تواند باعث سرطان روده بزرگ یا رکتوم شود؟
خیر، این موضوع که یبوست بتواند منجر به ابتلا به هر نوع سرطان روده شود، ثابت نشده است. با این حال، در موارد نادر ممکن است اگر فردی دچار سرطان روده بزرگ باشد، دچار یبوست ناگهانی شود. به همین دلیل، اگر یبوست به طور ناگهانی ظاهر شود، در افراد بالای 50 سال به مدت چند هفته ادامه یابد و با علائم بالینی دیگری مانند خون در مدفوع، کم خونی فقر آهن، کاهش وزن یا ظاهر شدن توده در راست روده یا شکم همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا مصرف ملین ها منجر به وابستگی یا بدتر شدن یبوست می شود؟
استفاده از ملین ها در دوزهای تجویز شده توسط پزشک بی‌خطر است و برای کمک به بیماران مبتلا به یبوست استفاده میشود. برخی از ملین‌ها محرک دیواره روده هستند و برخی دیگر مدفوع را نرم می‌کنند تا راحت‌تر دفع شود. به یاد داشته باشید که ملین‌ها برای بیماران مبتلا به یبوست تجویز میشود و افرادی که حرکات روده طبیعی دارند، نباید از آنها استفاده کنند. بنابراین اگر برای بهبود یبوست خود مجبور به مصرف ملین هستید، از وابستگی یا بدتر شدن یبوست در آینده ترسی نداشته باشید.
آیا یبوست می تواند باعث ایجاد ترکیبات سمی در بدن شود؟
برخی افراد بر این باورند که یبوست باعث جذب مواد سمی مدفوع در بدن می شود و این سم منجر به بروز بیماری‌هایی مانند آرتریت، آسم و سرطان روده بزرگ میشود. هیچ شواهدی مبنی بر اینکه مدفوع سم تولید می‌کند یا پاکسازی روده بزرگ، استفاده از ملین‌ها یا تنقیه می‌تواند از سرطان یا سایر بیماری ها جلوگیری کند، تا کنون یافت نشده است.
آیا یبوست مزمن می‌تواند روی پوست تأثیر بگذارد؟
هنگامی که دفع غذا از طریق دستگاه گوارش با مشکل مواجه می شود، بدن سعی می‌کند سموم را از طریق سایر اندام‌ها مانند پوست دفع کند که این امر باعث ایجاد دانه، لک و بثورات پوستی میشود. سایر مشکلات پوستی مانند سیاهی دور چشم، پف زیر چشم و آکنه نیز می‌تواند به دلیل یبوست بروز پیدا کنند.
علت یبوست مزمن در کودکان چیست و چگونه درمان میشود؟
شایع‌ترین علت یبوست در کودکان، رژیم غذایی نامناسب است که برای درمان آن می‌توانید از ملین‌های طبیعی مانند آب آلو استفاده کنید. ترکیب آب آلو با آب سیب یا زردآلو تاثیر بیشتری دارد. درصورتی که می‌خواهید برای درمان کودک از دارو استفاده کنید، داروی لاکتولوز رایج‌ترین دارو برای درمان یبوست در کودکان است.
علت یبوست در نوزادان چیست و چگونه درمان میشود؟
تغییر غذای نوزاد از شیر مادر به شیر خشک می‌تواند باعث ایجاد یبوست در نوزادان شود. در این شرایط می‌توانید با ماساژ، حرکات روده را تسریع کنید. ابتدا پاهای نوزاد را به آرامی بالا ببرید و مانند حرکت دوچرخه حرکت دهید. همچنین می‌توانید شکم نوزاد را نیز به آرامی و با حرکات دایره‌ای ساعت‌گرد ماساژ دهید.
آیا یبوست مزمن باعث خونریزی میشود؟
بله، یبوست مزمن می‌تواند باعث خونریزی شود. عدم حرکت مدفوع در روده‌ها می‌تواند باعث تحریک و آسیب دیدگی دیواره روده شود که در نهاتی منجر به خونریزی خواهد شد. همچنین فشار زیادی که هنگام یبوست برای دفع وارد می‌کنید، می‌تواند باعث پارگی و خونریزی مقعد شود.
آیا یبوست مزمن باعث مرگ میشود؟
یبوست مزمن به تنهایی منجر به مرگ نمی‌شود، اما می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی ایجاد کند. یبوست مزمن و نهفتگی مدفوع ممکن است منجر به بروز مشکلاتی مانند تورم و زخم روده، تشکیل سنگ صفرا، کولیت یا انسداد روده بزرگ شود. اگر این عوارض درمان نشوند، شاید کشنده باشند. بنابراین اگر دچار یبوست مزمن هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمان این مشکل را پیدا کنید.
آیا یبوست می تواند باعث ایجاد استرس و مشکلات روحی شود؟
همانطور که استرس و اضطراب می تواند بر سیستم گوارش شما تأثیر بگذارد، برعکس آن نیز رخ می‌دهد. مشکلات سیستم گوارش مانند یبوست می‌تواند باعث ایجاد استرس و ناراحتی طولانی مدت شود. یبوست مزمن، اسهال و سایر مشکلات روده ممکن است باعث اضطراب شود و همین اضطراب شرایط شما را بدتر می‌کند.